Posts

Image
Matja dhe lokalizimi i tërmeteve     Tërmeti si dukuri natyrore e çlirimit të energjisë karakterizohet me hipoqendrën e cila paraqet vendin ku ndodh tërmeti dhe epiqendra rruga më e shkurtër e valëve të tërmetit, që si rrjedhojë gjendet menjëherë mbi hipoqendër ose vatër. Madhësia e tërmetit ose forca e gjeneruar në vatër të tërmetit matete me  shkallën   rihter  (richter scale) ku secili numër i plotë i përgjigjet një force e cila është 32 herë më shumë se ai pararendës dhe ndryshe njihet si  magnituda  e tërmetit dhe shënohet me    që nënkupton si madhësia lokale pasi në fillimet e veta C. Richter e përdori vetëm për të matur madhësinë lokale të tërmetit, por sot ekziton edhe ajo që quhet  magnituada momentale  që shënohet  ( ML)  paraqet intensitetin e tërmetit në sipërfaqe duke marrë parasyshë edhe faktorë tjerë si zhvendosjen horizontale të shkëmbinjëve, dendësinë e shtresave dhe sipërfaqen e përfshirë në thyerje.  Përveç shkallës rihter për matjen e tërmeteve ekziston edhe 
Post a Comment
Read more
Image
Parashikimi i tërmeteve Me gjithë orvatjet e shumta për parashikimin e tërmeteve, sot e kësaj dite nuk ekziston ndonjë metodë efikase për të gjetur me saktësi kohën e çlirimit të energjisë sizmike, ajo me te cilën majftohen sizmologët dhe inxhinjerët e  ndryshëm është parashikimi i vendeve potenciale të krijimit të valëve sizmike dhe madhësisë së paraparë të tërmetit. Nga orvatjet më të shpeshta afatshkurtëra të parashikimit të tërmetit janë: luhatjet e fushës magnetike të Tokës, emetimi i gazrave nga burime radioktive si pasojë e shkrirjes së shkëmbinjëve ose thyerjeve, ndryshimi i nivelit të ujërave nentokësorë dhe temperaturës si dhe dukurive të tjera. Por të gjitha këto nuk plotësojnë kushtet e një parashikimi të mundshëm. Fig 1: Disa nga tërmetet në Ballkan dhe kufiri pllakave tektionike Si masë më shkencore dhe objektive që deri më tani i ka dhënë edhe frutat e saj, është parashikimi ose përcaktimi i zonave potencialisht të mundshme të ndodhjes së tërmeteve, rrjedhimi
Post a Comment
Read more
Image
Tërmetet      Korja e tokës mbi të cilën ne kryejmë aktivitet tona të përditshme gjithmonë është në lëvizje të pahetueshme nga ne, përpos në raste të caktuara kur kemi thyerje apo ndryshim të menjëhershëm të shtresave shkëmbore për gjatë thyerjeve aktive duke shkaktuar çlirime të menjëhershme të energjisë që në sipërfaqe të Tokës manifestohet me lëkundje dhe dridhje në varësi të energjisë së liruar. Tërmetet gjatë gjithë historisë së njerëzimit ishin një rrezik objektiv për shoqëritë njerërzore, prandaj edhe vëmendja njerëzore dhe intelektuale posaçërisht ishin të përqënduara në hetimin dhe analizimin e dukurive që shkatëronin vendbanimet e njerëzve. Që para erës së re kishte orvatje tek kinezët për matjen e tërmeteve me anë të aparaturave tepër modeste dhe primitive. Por nga hulmtimet e mëvonshme dhe moderne edhe pse mekanizmat për matjen e tërmeteve kanë ndryshuar përsëri pafuqia njerëzore ndaj kësaj dukurie nuk ka bërë ndonjë progres në dobi të parashikimit apo edhe parandalim
Post a Comment
Read more
Image
Pllakat Tektonike dhe shpërndarja e kontinenteve    Teoria për ekzistencën e pllakave tektonike (fig,1) shenjat e para i dha që në fillim të shekullit XX, kur gjeofizicienti dhe klimatologu gjerman Alfred Vagner-i , duke vëzhguar përputhjet e vijave kufizuese ndërmjet Amerikës së jugut dhe Afrikës si dhe deri në një farë mase edhe ato të Europës, Amerikës Veriore bashkë me Grenlandën, erdhi në përfundim se  të gjitha këto kontinente të ndara sot ishin pjesë e një tërësie kontinentale të dikurshme (fig,5) të quajtur Pangea (d.m.th. “gjithëtoka”) e rrethuar me të ashtuquajturin Pantalase ( d.m.th “I gjithë oqeani). Fig 1 : Pllakat tektonike dhe tipi kufijëve të tyre, burimi i hartës (www.johomaps.com). Sigurisht se provat e vetme të bashkimit të të gjitha kontinenteve në një të vetëm nuk ishin vetëm ato vizualet të cilat përputheshin ndërmjet kufijve të kontinenteve, por ekzistonin edhe prova të tjera që Vagner-it i shtonin besimin në teorinë revolucionare të tij si at
Post a Comment
Read more
Image
Vërshimet në RM      Si pasojë e rreshjeve të dendura dhe kombinimit të faktorëve natyrorë dhe antropogjen në vitet që lamë pas përreth qytetit të Tetovës dhe atij të Shkupit patëm paraqitjen e vërshimeve edhe pse këto dukuri u paraqiten me një interval kohorë njëvjeçar faktorët që kushtëzuan këto ishin të ndryshëm nga njëri-tjetri.Mendohet se me  rritjen e gazrave serë rritet edhe energjia e akumuluar përbrenda atmosferës së tokës, duke shkaktuar kështu edhe mote ekstreme të temperaturave dhe rreshjeve në nivele globala, kështu që edhe vendi jonë si pjesë e planetit nuk kursehet nga këto disbalanca përbrenda atmosferës së tokë.     Por duhet pasur parsyshë se vërshimet e ndodhura në malësinë e Tetovës nuk ishin vetëm të karakterit klimatik, por ato qenë të kombinuara nga tektodinamika dhe tektostatika formimit të Malit Sharr si dhe vetë faktorit antropogjen. Mali Sharr si mal i formuar nga lëvizjet e reja tektonike horst-grabenor, karakterizohet gjithashtu edhe me pjerësi të k
Post a Comment
Read more
Image
Krijimi dhe fati i Universit      Idetë dhe konceptet tona mbi universin  pësuan një kthesë të madhe gjatë gjysmës së parë të shekullit të kalur (1929),  kur Edvin Habël (Edwin Hubble) nën vëzhgimet astronomike zbuloi ligjshmërinë që thotë se vijat spektrale të shumicës dërmuese të galaktikave janë të zhvendosura kah pjesa e kuqe e spektrit. Sa më e madhe që është largësia e galaktikave nga ne aq më e madhe ësht zhvendosja, si pikë vrojtimi, ky zbulim për ndryshe njihet si “zhvendosja e kuqe”. Duke përdorur ligjshmëritë e efektit doppler shkencëtarët erdhën në përfundim se largësia ndërmjet nesh dhe galaktikave të tjera gjithmonë rritet njëlloj si pikat në një balonë, që sa më shumë rritet vëllimi nga fryerja aq më e shprehur bëhet largësia ndërmjet pikave duke e ruajtur formën gjeometrike paraprake.  Vëzhgimet e E. Hablit, nën efektin doppler, izotropia e lëvizjes në të gjithë kahjet, propozimet e Xhorxh Gamovit, (Geroge Gamow), për ekzistimin e “jehonës” së shpërthimit të madhë
Post a Comment
Read more